Trong quãng thời gian này giai đoạn mà tôi vẫn chưa thành công (vì có khi thành công tôi cũng chẳng có thời gian chia sẻ hoặc những điều mà sau này chẳng muốn chia sẻ) hoặc khi tôi thất bại (thì chẳng có gì để nói nữa). Vì vậy tôi sẽ cố gắng chia sẻ luôn những gì tôi đang vướng mắc hay khó khăn trong hành trình startup mà tôi đang đi này luôn. Kiểu như Thành công trong startup không phải là đích đến mà là một hành trình mà chúng ta đi cùng nhau.
Tôi tìm trên internet để lấy cảm hứng cũng như những bài học kinh nghiệm khi làm startup ở Việt Nam mà không thấy mấy người chia sẻ, mà có chia sẻ cũng là rất rất hạn chế, hoặc nếu muốn được chia sẻ một bí quyết nào đó phải trả phí rất cao. Có lẽ đó cũng là một điều thường thấy ở Văn hóa Á Đông, biết để bụng chết mang theo. Không giống văn hóa phương Tây là chia sẻ cho đi để có thể nhận lại một điều gì đó hoặc chỉ là cho đi. Trong văn hóa phương Đông, phương Tây cái nào cũng có cái hay riêng tôi chỉ muốn nói để đặt vị trí của mình đang ở đâu thôi, những điều này trong sách Tony Buổi Sáng đã đề cập và phân tích rất nhiều.
Gia đình tôi vốn là farmer nên cũng chẳng có người nâng đỡ, cũng chẳng có hay gặp được những người có kiến thức, kinh nghiệm để dạy dỗ. Chính vì vậy tôi phải tự học và tự tìm kiếm. Trong giai đoạn khởi nghiệp tôi chỉ biết tìm đến sách, internet để tìm những lời khuyên của những người đi trước, 3 cuốn sách mà tôi tìm thấy khi startup là:
Thật ra tôi chỉ tập trung đọc ngâm cứu 2 cuốn sách là 36 Lời Khuyên dành cho người Khởi nghiệp của tác giả Tôn Đào Nhiên – Trung Quốc và cuốn Khởi nghiệp tinh gọn. còn cuốn sách kia chỉ vì có tiêu đề hay đánh trúng tâm lý của tôi mà thôi.
Như chú Giản Tư Trung có nhận xét về sách như sau:
Những cuốn sách quản trị dễ đọc, dễ hiểu, dễ áp dụng thì thường sẽ “Dạy Chiêu” (Toolset) nhiều mà ít có “Dạy Thức ” (Mindset). Những sách này thường đưa ra các chiêu trò, những công cụ, phương pháp cụ thể để người đọc và người học có thể áp dụng được ngay. Còn những cuốn sách “Dạy thức” (Mindset) về quản trị thì thường rất dài, rất dày, và thường được viết bởi các tác giả là những tư tưởng gia về quản trị, và những sách này cũng thường khó đọc hơn, khó hiểu hơn và khó áp dụng cho đại chúng hơn.
Tuy nhiên, cuốn Khởi nghiệp tinh gọn này lại rất “tinh gọn”, không chỉ tinh gọn về “lượng” (rất ngắn, chỉ hơn 300 trang), mà còn rất tinh gọn về “chất” . Cuốn sách này không chỉ là một cuốn sách “dạy chiêu” (toolset) rất tốt, mà còn là một cuốn sách “dạy thức” (mindset) rất nhiều. Nó không chỉ giúp người đọc thay đổi ” cách nghĩ”, mà còn giúp thay đổi cả “cách làm” cảu các doanh nhân, các nhà quản lý muốn khởi tạo, muốn sáng tạo, đổi mới và cách tân liên tục.
Còn sách 36 Lời Khuyên dành cho người Khởi nghiệp theo tôi cảm nhận thì đó có lẽ là một sách về Mindset cực hay đậm chất Á Đông, còn sách Tung Sản Phẩm đúng là sách chỉ Dạy chiêu mà các chiêu trò của phương Tây trong việc ra các sản phẩm công nghệ (tôi chỉ xem qua sách này vì có lẽ phương pháp nó hợp với những như người dịch cuốn sách này là anh Ngọc (cty Cơn Bão Triệu Phú) trong việc thu hút các khóa học mà thôi)
Còn bộ phim mà có Truyền cảm hứng tuyệt vời nhất từ trước tới giờ mà tôi được xem đó là Series phim Thung lũng Silicon (Silicon Valley) của HBO đã dịch và chiếu trên các trang mạng VN. Có lẽ do nó chỉ thấy hay trong giới startup về công nghệ và chứ không nổi tiếng như phim Social network (tôi cũng xem đi xem lại rất nhiều lần) về anh Mark Zuckerberg nên không mấy người quan tâm và suggest. Chuyện là sau khi xem trailer phim App War về câu chuyện tình cảm startup công nghệ của Thái Lan trên các trang mạng mà không thấy thì vô tình thấy một comment về bộ phim này đại khái là bộ phim này đậm chất kiểu phim Thái chứ không phải nói về người startup nên không hay và nhân văn, thực tế như phim Silicon Valley. Thế là tôi chuyển qua tìm bộ phim này!
Đúng là phim Silicon Valley thực sự tuyệt vời với những người khởi nghiệp nhất là những người đang khởi nghiệp các bạn ạ. Vì tôi đã từng làm qua 3 dự án: hostel, tour cano du thuyền ra đảo, và giờ là startup công nghệ về du lịch nên tôi thấy thấm, cực kì thấm các bạn ạ. Mặc dù phim theo kiểu Bi hài kịch nhưng có những lúc tôi cảm tưởng mình đã từng rơi vào các trạng thái như Richard Hendricks như cảm giác lên voi rồi lại xuống chó, cảm giác lần đầu làm CEO, hay phải làm việc với đối tác, xử lý nội bộ các kiểu…stress kinh khủng các bạn ạ.
Phim này lần đầu tôi xem qua 1 lượt rồi sau đó xem thật kĩ đi lại từng Season càng xem. Mà phim Mỹ tôi thì nói thật là nó tinh tế đến từng chi tiết ngay cả cách trình bày các bảng công việc phía sau nhân vật hay lời nói của các nhân vật. Các bạn hãy tìm và xem phim này nhé!
Trở lại hành trình Khởi nghiệp tôi xin dẫn lời của sách 36 Lời Khuyên dành cho người Khởi nghiệp:
Khởi nghiệp là cách sống ý nghĩ nhất trong thời bình, một năm khởi nghiệp sẽ khiến bạn nếm trải những cay đắng ngọt bùi, vui buồn ly hợp mà bình thường phải mất 5-10 năm mới trải nghiệm được.
“Khởi nghiệp là dẫn một Nhóm người chưa có định hướng đến một Nơi chưa xác định để làm một việc chưa biết có thành công hay không?”
Đặc tính thường thấy trên con đường khởi nghiệp là Tiến trình khởi đầu dễ, Duy trì khó, và Kết thúc khắc nghiệt.
Dằn vặt là tâm trạng điển hình, điều thường thấy không phải thành công hay thất bại, mà là việc chúng ta phải vật lộn với khốn khó này trong thời gian dài.
Khi khởi nghiệp tưởng tượng về tương lai với nhiệt huyết sôi sục rằng mình bỏ ra mấy năm để thu được thành công, thậm chí thành công vang dội, thì cũng là lúc phải bình tĩnh tự hỏi mình đã chuẩn bị tâm lý nếm trải những vị đắng mà trong mấy năm trời người thành công phải nếm trải, những giày vò mà họ đã chịu, những áp lực mà họ phải gánh chịu hay chưa?
Làm nhà khởi nghiệp, bạn phải thương lượng với nhà đầu tư, đối tác, cấp dưới, nhân viên, bạn bè càng là những việc hệ trọng càng phải do chính bạn gánh vác. Có khả năng bạn không có người giúp đỡ, hơn nữa lại rơi vào cảnh “họa vô đơn chí”, bạn phải ứng phó với những nỗi lo trong ngoài cùng một lúc, còn phải gượng cười, cố làm ra vẻ bình tĩnh. Bạn tỉnh giấc vô số lần để ghi lại những ý tưởng lóe lên rồi lại thiếp đi. Đây là trạng thái điển hình của người khởi nghiệp.
Làm Công và Khởi Nghiệp
Làm công chỉ cần làm tốt việc đươc giao, còn khởi nghiệp là đòi hỏi phải làm tốt mọi việc. Hơn nữa người làm công không có tinh thần “liều chết” theo đuổi mục tiêu, bởi khi làm việc cho một hệ thống lớn, bạn chỉ cần làm hết sức, đúng quy trình là được miễn trách nhiệm. Còn với người khởi nghiệp, không có kết quả là đồng nghĩ với không làm được, và không đạt được mục tiêu đồng nghĩa với con số không.
Đừng nên khởi nghiệp chỉ vì muốn có việc làm. Khởi nghiệp khó hơn gấp trăm lần so với làm công. Làm công chỉ cần chuyên môn nhất định, còn khởi nghiệp cần tài năng toàn diện. Làm công là đứng trên vai trên khổng lồ để làm việc, còn khởi nghiệp thì bắt đầu từ cấp thấp nhất của xã hôi. Làm công là làm CON NÍT, còn khởi nghiệp là là CHA MẸ. Làm con nít đồng nghĩa với việc sống dưới sự che chở của cha mẹ, có cha mẹ lo lắng mọi bề; còn lại chỉ lo việc học hành. Còn làm cha mẹ chẳng ai quan tâm đến bạn, mà bạn phải quan tâm người khác, có khổ mấy cũng phải chịu đựng, vấn đề lớn mấy cũng phải tự giải quyết, trời đổ sập cũng không được tránh né, phải đứng ở đó để chống đỡ đến ngày cuối cùng.
Cty khởi nghiệp
Một cty khởi nghiệp có ba việc nan giải nhất: Tìm Phương Hướng, Tìm Nguồn Vốn và Tìm Nguồn Nhân Lực. Những điều này chủ yếu phải dựa vào người chủ tự làm, nhất là Tìm Phương Hướng và Nguồn vốn, khó có thể trông cậy vào ai khác.
Cty có 2 vấn đề lớn về Kinh Doanh: Vấn đề quản lý và Vấn đề Nghiệp Vụ. Người khởi nghiệp cần giải quyết cả hai vấn đề này. Ở các nước Á Đông ngoài việc giải quyết vấn để nghiệp vụ và quản lý, nhà sáng lập còn phải ứng phó với các bộ ngành công thương, thuế vụ, thanh tra và các cơ quan hữu quan, thậm chí truyền thông.
Giai đoạn đầu khởi nghiệp cần phải giải quyết được 3 vấn đề lớn: Tìm Phương Hướng, Săn Người và Kiếm Tiền thì cơ bản đã vượt qua thời kỳ đầu khởi nghiệp.
So với việc trông đợi người khác đến cứu mình, chi bằng hãy tranh thủ thời gian tự cứu. Cứ làm hết khả năng còn Kết quả thì nghe theo ý trời !?
